Hayat bu… Bazen öyle zamanlar gelir ki elde avuçta beş kuruş kalmaz. Elektrik faturasını mı ödeyeceksin, yoksa çocuğun okul masrafını mı karşılayacaksın? Derken biriken borçlar, geciken ödemeler derken kendini bir anda kara listede bulabilirsin. Hele bir de kredi kartını asgari tutarına bile yatıramamışsan, vay haline!
Ama merak etme, kara listeye girmen her şeyin sonu değil. Hala umut var. Bu yazıda, kara listeye düşmüş biri olarak kredi almanın yollarını, nelere dikkat etmen gerektiğini ve hangi alternatifleri değerlendirebileceğini samimi bir şekilde anlatmaya çalışacağım. Hadi başlayalım.
Kara Liste Ne Demek?
Önce şunu bir netleştirelim: “kara liste” dediğimiz şey, aslında Kredi Kayıt Bürosu (KKB) ve Findeks gibi kuruluşların tuttuğu kredi notu verilerinde, ödeme alışkanlıkları kötü olan kişilerin düşük puanla değerlendirilmesi durumudur. Resmî bir “kara liste” yoktur ama bankaların seni riskli müşteri olarak görmesine neden olur. Genelde 90 günü aşan ödemelerde bu duruma düşülüyor.
Kara Listede Olan Biri Kredi Alabilir Mi?
Kısa cevap: Evet, ama kolay değil.
Bankalar, kredi verirken öncelikle kredi notuna ve ödeme geçmişine bakar. Kara listedeysen güven vermiyorsundur, ama bu seni tamamen dışlamaz. Bazı yollarla bu durumu aşman mümkün.
1. Teminat Göstererek Kredi Alma
Bankaya “bak benim şu kadar param var, ya da şu kadar değerli bir eşyam var” dersen, banka bunu teminat olarak kabul edip sana kredi verebilir. Bu genelde ipotekli kredi ya da rehin karşılığı kredi şeklinde oluyor. Aracını ya da evini ipotek göstererek kredi çekmen mümkün olabilir. Tabi bu da biraz cesaret ister çünkü borcunu yine ödeyemezsen teminat elden gidebilir.
2. Düzenli Gelir Belgesi Sunmak
Bankalar için gelir önemli bir göstergedir. Eğer SGK’lı bir işte çalışıyorsan ya da emekliysen ve bunu belgeleyebiliyorsan, bazı bankalar kara listede olsan bile sana “düşük tutarlı” kredi verebilir. Yani 100.000 TL hayal ama belki 10-20 bin TL’lik bir ihtiyaç kredisi alınabilir.
3. Eş veya Yakın Akraba Üzerinden Kredi
Bu biraz tartışmalı ama uygulamada çok kullanılır. Bankaların gözünde sen riskli bir müşteriysen, kredi başvurusunu eşin, annen, baban ya da kardeşin üzerinden yapabilirsin. Kredi onlara çıkar, ama sen kullanırsın. Tabii ki bu büyük bir güven meselesidir, çünkü borcu ödemezsen ilişkin bozulabilir.
4. Finansman Şirketleri ve Katılım Bankaları
Bazı özel finansman şirketleri (bankalara kıyasla daha esnek davrananlar) kredi verirken sadece kredi notuna değil, genel ödeme gücüne ve mevcut borç durumuna da bakar. Özellikle bazı katılım bankaları, kredi yerine “finansman” verir ve farklı değerlendirme kriterleri kullanabilir. Bu yüzden oralara başvurmayı da deneyebilirsin.
5. Kefil Gösterme Seçeneği
Sağlam bir kefilin varsa işin kolaylaşır. Bankalar, borcu ödeyememen durumunda kefile döner. Tabi günümüzde insanlar kolay kolay kimseye kefil olmuyor ama güvenilir biri çıkarsa kredi alma ihtimalin artar.
6. Borçlarını Yapılandırmak ve Kredi Notunu Yükseltmek
Kısa vadede kredi çekmekte zorlanıyorsan, uzun vadeli planla işe başla. Önce mevcut borçlarını yapılandır, taksit taksit öde. Kredi kartlarını kapatmak yerine kullanıp zamanında ödeyerek notunu yükseltmeye başla. 6 ay – 1 yıl içinde tekrar değerlendirilebilir duruma gelebilirsin.
7. Online Platformlardan Mikro Kredi
Son zamanlarda bazı dijital platformlar ve fintech uygulamaları (örneğin: Enpara, Papara gibi) küçük tutarlarda, gelir belgesi olmadan mikro krediler sunabiliyor. Bu seçenekler düşük limitlidir ama acil ihtiyaçlar için iş görebilir. Tabi dikkat, faiz oranlarını iyi incele!
Dikkat Etmen Gerekenler
- Sakın tefecilere bulaşma! Kolay kredi vaadiyle sana ulaşan kişi ya da sitelere güvenme. Resmi olmayan yollardan alınan krediler başına dert açar.
- Her yere başvurma. Çok fazla kredi başvurusu yapmak kredi notunu daha da düşürür.
- SMS ile kredi vaat eden yerlere itibar etme. Dolandırıcı olabilirler.
Dünyanın Sonu Değil
Kara listeye girmek dünyanın sonu değil. Birçok kişi bu süreçten geçiyor. Önemli olan sabırlı olmak, mevcut durumu kabullenmek ve adım adım toparlanmaya çalışmak. Zaten finansal zorluklar herkesin başına gelebilir, kimse dört dörtlük değil.
Unutma, her çıkışın bir inişi varsa, her inişin de bir çıkışı var.